Μια φωνή από τη Νινευή: Η Ορθόδοξη ιεραποστολή στην Ταϊβάν

Αποσπάσματα συνέντευξης του π. Ιωνά Γρηγοριάτη στην Εκκλησιαστική Παρέμβαση,
περιοδική έκδοση της Ι. Μ. Ναυπάκτου & Αγίου Βλασίου (2003)

Α.Κ.: Πάτερ Ιωνά, πως ενταχθήκατε στην διακονία αυτή; Πως γίνατε Ιεραπόστολος;

π. ΙΩΝΑΣ: Κατ’ αρχήν τον τίτλο του Ιεραποστόλου τουλάχιστον εγώ δεν τον έχω συνειδητοποιήσει, δε νομίζω ότι είμαι. Δεν ξέρω τι νομίζετε εσείς. Σας λέω την αλήθεια, δεν ξέρω. Ο Θεός με σκεπάζει. Ποτέ δεν το σκέφτηκα ότι είναι έτσι τα πράγματα• απλώς προσπαθώ εδώ πέρα να κάνω το καθήκον μου, να κάνω μια δουλειά, έστω κι αν αυτή δεν την κάνω κατά τον καλύτερο τρόπο.
Στην ερώτησή σας στο πως εντάχτηκα σ’ αυτή τη διακονία, δεν είναι εύκολο να σας απαντήσω. Είναι μια ολόκληρη ιστορία, μάλλον δε μια ιστορία γεμάτη παράξενα πράγματα• ίσως ο Θεός από δρόμους δικούς Του οδηγεί. Θα σας απαντήσω πολύ γενικά, γιατί δε θέλω να υπεισέλθω σε προσωπικά. Με την ευχή του σεβαστού μου Γέροντα, π. Γεωργίου, Ηγουμένου της Μονής Γρηγορίου του Αγίου Όρους, ξεκίνησα• μ’ έστειλε να πάω στην Ασία. Ο Σεβ. Μητροπολίτης Νικήτας, Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ και πάσης Άπω Ανατολής, μου έδωσε την ευλογία να πάω στην Ταϊβάν. Βέβαια, και σ’ αυτόν οπωσδήποτε ανήκει η ευχαριστία, αλλά δεν είναι μόνον αυτό. Βλέπετε δεν εντάχτηκα εγώ, τα’ φερε ο Θεός έτσι. Τώρα, γιατί εγώ και όχι κάποιος άλλος; Δεν ξέρω. Ίσως επειδή ήμουν πλέον ανάξιος ή για ποιον άλλο λόγο δεν ξέρω… Συνετέλεσαν και πολλοί άλλοι άνθρωποι. Ο Σεβ. Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Χριστόδουλος που μου έδωσε επίσης την ευλογία του. Δεν μπορώ να μην αναφέρω τον Σεβ. Μητροπολίτη Καλύμνου που με χειροτόνησε, διότι έπαιξε έναν καθοριστικό ρόλο στη ζωή μου, αλλά σας είπα δε μπορώ να σας απαντήσω πως εντάχτηκα. Είναι πολλές δύσκολες και δραματικές ιστορίες. Η Χάρις του Θεού οδηγεί μέσα από παράξενους δρόμους τους ανθρώπους.
Και επίσης ήταν και άνθρωποι εδώ που προσεύχονταν χρόνια να έρθη Ιεραπόστολος. Να έρθη κάποιος άνθρωπος, τέλος πάντων, να κάνη τη Θεία Λειτουργία. Το να είναι κανείς στην ιεραποστολή, τελικά, δεν είναι δική του υπόθεση μόνο – θα ’λεγα μάλιστα είναι πολύ λιγότερο – αλλά παρά πολλών ανθρώπων. Άλλων οι οποίοι προσεύχονται και δεν τον ξέρουν καθόλου, και πολλών περιστάσεων και από πίσω κρύβεται το σχέδιο του Θεού.

Α.Κ.: Ποια η μεγαλύτερη χαρά που αισθάνεται ένας Ιεραπόστολος;

π. ΙΩΝΑΣ: Ποια είναι η μεγαλύτερη χαρά που αισθάνεται ένας Ιεραπόστολος… Δεν είναι εύκολο να σας απαντήσω σε τέτοια πράγματα. Είστε κι εσείς Ιερέας. Δεν είναι εύκολο να σας απαντήσω σε τέτοια πράγματα. Η μεγαλύτερη χαρά που αισθάνεται ένας Ιεραπόστολος δεν ξέρω ποια είναι. Εγώ αισθάνομαι το γεγονός ότι μπορεί και κάνει τη Θεία Λειτουργία και έρχεται η Χάρις του Θεού και η Βασιλεία του Θεού στη γη. Και όταν η Χάρις του Θεού και η αλήθεια της Εκκλησίας γίνεται γνωστή σε τόσους πολλούς ανθρώπους, όταν βαφτίζονται άνθρωποι• δεν είναι πολύ εύκολο να σας απαντήσω πάνω σ’ αυτό.

Α.Κ.: Ποια τα σημεία πρώτης επικοινωνίας με τους γηγενείς;

π. ΙΩΝΑΣ: Θα μου επιτρέψετε να πω ότι ο όρος γηγενής, χωρίς βέβαια να είναι κακός, θυμίζει λίγο Αφρική. Οι γηγενείς εδώ, ξέρετε, είναι άνθρωποι πολύ πολιτισμένοι. Τα πρώτα σημεία επικοινωνίας με τους λεγομένους γηγενείς είναι πολύ κλασσικά και γραφειοκρατικά. Να πάρης βίζα. Δυστυχώς, στην Ελλάδα οι άνθρωποι δεν έχουν καταλάβει τι σημαίνει Ιεραποστολή, ότι Ιεραποστολή δεν είναι μόνο λεφτά. Για να πάρω βίζα αντιμετώπισα πολλά προβλήματα, δεν είχα καμιά απολύτως βοήθεια. Έπρεπε να γραφτώ σ’ ένα Πανεπιστήμιο, για να πάρω βίζα σπουδαστική. Για να γραφτής, σ’ ένα Πανεπιστήμιο εδώ πέρα, πρέπει να κάνης εξέταση αίματος και να αποδείξης ότι δεν έχεις AIDS. Τρέχα να βρης Νοσοκομείο, να πληρώνης, να παρακαλάς να μη χάσης τις προθεσμίες. Αυτά είναι τα στοιχεία της πρώτης επικοινωνίας. Ο Ιεραπόστολος δεν είναι αυτό που νομίζει ο κόσμος, ότι με το που πήγε κανείς βγήκε σε μια πλατεία και άρχισε να κάνη κήρυγμα σε μια γλώσσα που μόνο αυτός καταλαβαίνει, δηλαδή τα ελληνικά ή και τα αγγλικά. Αυτά είναι τα σημεία της πρώτης επαφής.

Και το δεύτερο σημείο είναι να προσπαθήσης να βρης ψωμί για να κάνης Θεία Λειτουργία. Και να κάνης Λειτουργία που; Σε κάποιο μέρος… Να βρης ένα δωμάτιο να μείνης, γιατί, βλέπετε, πολλοί άνθρωποι απ’ την Εκκλησία και απ’ αυτούς που είναι αρμόδιοι μπορούν να λένε λόγια, αλλά όχι να βρουν ένα σπιτάκι για να μείνη κάποιος. Έψαχνα να βρω ένα σπιτάκι ένα μέρος που να μείνω σ’ ένα δωμάτιο ένα επί ένα, με ένα καμπινέ που το μοιραζόταν άλλα δέκα άτομα. Ήταν ένα μικρό που μέναν εκεί φοιτητές. Μπορούσα να μείνω στο Ξενοδοχείο• με τι λεφτά; Και όταν πήγα και βρήκα κάποιον που ήταν Έλληνας του είπα να κάνω Λειτουργία – γιατί που να κάνω Λειτουργία, στο δωμάτιο μόνος μου – μου είπε: «είμαι άθεος».

Α.Κ.: Πως αρχίζετε ένα κήρυγμά σας σε ανθρώπους που ακούν πρώτη φορά για την Ορθοδοξία;

π. ΙΩΝΑΣ: Με ρωτάτε πως αρχίζω το κήρυγμα σε ανθρώπους που ακούν πρώτη φορά για την Ορθοδοξία. Δεν αρχίζω κανένα κήρυγμα. Δεν κάνω κήρυγμα. Εγώ κάνω τη Θεία Λειτουργία. Ο Χριστός κάνει κήρυγμα. Δεν έχω αυτή την έννοια του κηρύγματος, ή τουλάχιστον, δεν ξέρω πως ο κόσμος την εννοεί. Για να κάνης Ιεραποστολή εδώ, πρέπει να κάνης δημόσιες σχέσεις. Να βρης ανθρώπους να πας μαζί, να φας μαζί τους και σιγά σιγά να βρης τα κοινά σημεία του πολιτισμού τους και να πιαστής από αυτά και να τους πης για κάποιο πράγμα που θα μπορούσε να τους τραβήξη και που θα μπορούσε να τους ενδιαφέρη. Και γι’ αυτό το λόγο ένα κήρυγμα μπορεί ν’ αρχίζη από τους πιο παράξενους τρόπους. Ένα κήρυγμα μη φανταστήτε ότι είναι από έναν άμβωνα, όπου ένας Αρχιμανδρίτης ντυμένος με τα ωραία του άμφια και χωρίς να περιμένη καμμία αντίρρηση από κάτω μπορεί να λέη ό,τι θέλει είτε καλά είτε κακά. Πρέπει να είσαι πολύ ταπεινός εδώ. Σας είπα να φας μαζί τους, να ξοδέψης λεφτά, να κάνης δημόσιες σχέσεις, να πας έστω κι αν δεν σου αρέση, έστω κι αν δε μπορείς, έστω κι αν είσαι άρρωστος και σιγά σιγά να βρης. Κήρυγμα είναι η Θεία Λειτουργία, είναι η παρουσία του Χριστού στη γη• Αυτός μιλάει στις ψυχές των ανθρώπων.

Α.Κ.: Έχουμε συνηθίσει να συνδέουμε την εξωτερική Ιεραποστολή με τα πτωχόσπιτα της Αφρικής. Σεις εργάζεσθε σε μα ανεπτυγμένη μεγαλούπολη, σε ένα κέντρο τεχνολογίας. Ποιες οι ιδιαιτερότητες;

π. ΙΩΝΑΣ: Μ’ αρέσει πολύ αυτή η ερώτηση σας. Πραγματικά και δυστυχώς, ο κόσμος έχει μάθει να νομίζει ότι η Ιεραποστολή είναι αυτό που γίνεται με την Αφρική. Χωρίς να υποτιμώ την Αφρική, θα ήθελα να σας πω ότι κατ’ αρχήν η Ορθόδοξη Ιεραποστολή δεν έχει καμιά σχέση με την φιλανθρωπία. Και δεύτερον η Ορθόδοξη Ιεραποστολή κατ’ αρχήν είναι Θεολογία και μετάδοση και παρουσίαση της Ορθοδόξου Θεολογίας. Και ιδιαίτερα γι’ αυτό είναι μεγάλη ανάγκη να υπάρχη η Ιεραποστολή σε πολιτισμένες κοινωνίες, οι οποίες δεν έχουν ανάγκη από ένα κομμάτι ψωμί, δεν έρχονται σε σένα να σου πουν ότι εγώ βαφτίζομαι δε χρειάζονται τα πολλά λόγια, δος μου ένα κομμάτι ψωμί και τελείωσε η ιστορία, αλλά σε ανθρώπους επαναλαμβάνω οι οποίοι δεν έχουν υλική ανάγκη και έρχονται και ενδιαφέρονται μόνο για την Θεολογία σου επιλεκτικά από άλλες Θεολογίες. Και πρέπει να έχης πάρα πολύ καλή Θεολογία και να μπορής να τους πείσης, γιατί μπορούν και έχουν τη δυνατότητα να διαλέξουν κι άλλα πράγματα και δεν έχουν καθόλου την ανάγκη σου.

Λοιπόν, θα σας πω για τις ιδιαιτερότητες εδώ πέρα, γιατί αυτό είναι σημαντικό. Σας επαναλαμβάνω και πάλι οι ιδιαιτερότητες είναι πολλές, ότι οι άνθρωποι εδώ μέσα ζουν σαν την Ελλάδα και είναι ακόμη καλύτερα απ’ την Ελλάδα. Σας το λέω αυτό γιατί εδώ στην Ταϊβάν ας πούμε θα δήτε βιβλιοπωλεία τα οποία δεν κλείνουν ποτέ, είναι ανοιχτά όλη τη νύχτα. Στην Ελλάδα δε νομίζω ότι υπάρχει τέτοιο πράγμα. Και αυτό είναι ένα σημείο του πολιτισμού που υπάρχει εδώ πέρα. Υπάρχουν επίσης και βιβλιοθήκες σε κάθε γειτονιά, οι οποίες επίσης είναι ανοιχτές όλη τη νύχτα και μπορείς να πας να διαβάσης ένα βιβλίο εκεί πέρα, να δανειστής ένα περιοδικό και να διαβάσης όλη τη νύχτα. Στην Ελλάδα ίσως είναι μόνο τα νυχτερινά κέντρα ανοιχτά. Σας λέω για να καταλάβετε τι σημαίνει και ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες.
Λοιπόν, δεν είναι μόνο η Μεγαλούπολη, όλη η Ταϊβάν είναι έτσι. Όταν λοιπόν μιλάς σ’ ένα κέντρο πολιτισμού, σ’ ένα κέντρο Τεχνολογίας, προφανώς αντιμετωπίζεις ανθρώπους μορφωμένους και θα πρέπη να είσαι πάρα πολύ καταρτισμένος, θα πρέπη επίσης να μεταφράσης τη Θεολογία όχι μόνο στη γλώσσα τους αλλά και στις συνήθειές τους και να μπορής να κάνης την Θεολογία αυτή απλή, ενδιαφέρουσα, για να τραβήξη ανθρώπους. Αντιμετωπίζει κανείς πολλών ειδών ανθρώπους• αντιμετωπίζει ανθρώπους οι οποίοι – ένας μέσος όρος των νέων ανθρώπων της Ταϊβάν των ανθρώπων της Τεχνολογίας βασικά είναι άθεοι – ακολουθούν την κινεζική παράδοση. Θα πούμε πολλά μετά. Ακολουθούν την κινεζική παράδοση, αλλά δεν την πολυπιστεύουν• έχουν ένα έντονο κριτικό πνεύμα γενικά για τις θρησκείες. Αυτό που σου λένε συχνά είναι ότι εγώ είμαι καλός άνθρωπος, δεν πειράζω κανέναν• συνεπώς δε μου χρειάζεται να είμαι σε κάποια θρησκεία. Υπάρχει όμως, όπως σας είπα, μια παράδοση, πηγαίνουν μεν στους κινεζικούς ναούς, αλλά δεν τους πολυπιστεύουν κιόλας. Κάνουν κάτι το τελείως τυπικό. Αυτό είναι θα λέγαμε το γενικό πλαίσιο. Υπάρχει έντονη κριτική διάθεση, υπάρχει όμως και ειλικρινές ενδιαφέρον, το οποίο δεν είναι το ίδιο όπως είναι στην Ελλάδα, είναι πολύ περισσότερο εδώ και πολύ πιο καθαρό.
Υπάρχει επίσης θα λέγαμε ένας διχασμός, όχι προσωπικότητος αλλά αυτής της κουλτούρας. Απ’ τη μια πλευρά το ένα μέρος είναι άνθρωποι που πραγματικά είναι επιστήμονες, δουλεύουν στα κομπιούτερ, - η Ταϊβάν επίσης στο μέλλον θα είναι πρωτεύουσα της Βιοτεχνολογίας, γιατί αναπτύσσονται φοβερά εδώ τώρα η Βιοτεχνολογία το DNA κτλ. – απ’ την άλλη πλευρά όμως οι άνθρωποι αυτοί, επειδή φέρνουνε την κινεζική ιστορία χιλιάδων χρόνων μέσα τους, παρόλο που δε θέλουν να το δείξουν, είναι φοβερά προληπτικοί με τα φαντάσματα με όλες αυτές τις ιστορίες και, ναι μεν δεν το δείχνουν φανερά, αλλά ας πούμε εάν δουν κάτι, εάν πουν μια κουβέντα και όλα αυτά τα πράγματα τους επηρεάζουν• είναι πολύ προληπτικοί. Και γι’ αυτό πάνε στο ναό. Διότι σου λέει κι αν είναι κάτι κι αν εμφανιστή κάτι κλπ. Συνεπώς οι ιδιαιτερότητες είναι ο συνδυασμός του έντονου κριτικού πνεύματος με την προκατάληψη, η παράλληλη θα λέγαμε άσκηση απ’ τη μια πλευρά της σύγχρονης αθεΐας και αδιαφορίας για τη θρησκεία και απ’ την άλλην πλευρά της έντονης προληπτικότητας. Η κριτική δηλαδή διάθεση όπως σας είπα, αλλά και ένα ειλικρινές ενδιαφέρον, για κάτι διαφορετικό.
Επίσης, λόγω του ότι το κόστος της ζωής στην Ταϊβάν είναι πολύ υψηλό, οι άνθρωποι εδώ πέρα δουλεύουνε πάρα πολύ. Δεν έχουν καμία σχέση με τον τρόπο που δουλεύουμε εμείς στην Ελλάδα. Δουλεύουν από το πρωΐ μέχρι τη νύχτα και συνεπώς, δεν έχουνε πολύ χρόνο για να κάθονται να ασχολούνται με θρησκευτικά ζητήματα. Είναι ελεύθεροι το Σαββατοκύριακο, αν και πολλές εταιρίες δουλεύουν και το Σάββατο και την Κυριακή. Στην Ταϊβάν δεν είναι αργία η Κυριακή και το Σάββατο. Βέβαια, στις εταιρίες έχει καθιερωθεί το Σαββατοκύριακο να είναι αργία, στις μεγάλες εταιρίες, αλλά όλα αυτά τα μεγάλα μαγαζιά είναι πάντοτε ανοιχτά, όπως επίσης τα μεγάλα σούπερ μάρκετ τα λεγόμενα Well Come δεν κλείνουν ποτέ, όπως επίσης στην Ταϊβάν δεν έχει περίπτερα, έχει τα λεγόμενα Seven eleven 7-11. Είναι θα λέγαμε μεγάλα, όχι πολύ μεγάλα μαγαζιά που έχουν απ’ όλα μέσα, βέβαια είδη πρώτης ανάγκης. Δε θα βρης ας πούμε πολλά τρόφιμα, αλλά έχουν εδώ τα νου ντους, διάφορα έτοιμα είδη δηλαδή σαν μακαρόνια. Του βάζεις καυτό νερό μέσα σε 5 λεπτά είναι έτοιμο και το τρως. Έχουν από όλα τα απλά πράγματα που θα ζητήσης, και δεν κλείνουν ποτέ. Είναι ανοιχτά συνεχώς.
Λοιπόν, οι άνθρωποι δουλεύουν πάρα πολύ και δεν έχουν χρόνο να κάθονται να φιλοσοφούν, όπως έχουμε το χρόνο εμείς φιλοσοφώντας στις καφετιέρες ή τέλος πάντων στο σπίτι μας. Το κόστος της ζωής είναι υψηλό. Στην Ταϊβάν δεν υπάρχει δωρεάν παιδεία• επίσης η κοινωνική περίθαλψη δεν είναι όπως στην Ελλάδα. Δηλαδή, όταν γεράσης πρέπει να έχης μαζέψει μερικά λεφτά, γιατί τα λεφτά που σου δίνει το κράτος είναι πολύ λίγα, δε σου φτάνουν, οπότε ο καθένας δουλεύει από τώρα πάρα πολύ, για να μπορέση να εξοικονομήση κάποια χρήματα για το μέλλον του και για τα παιδιά του. Άλλωστε, το ιδανικό στη κινεζική παράδοση ήταν πάντα το να βγάλης λεφτά, το να έχης λεφτά κάπου για να μπορής να ακουμπήσης. Είναι λοιπόν και αυτό κάτι το οποίο είναι πολύ χαρακτηριστικό. Ένα άλλο επίσης ειδικό σε ένα κέντρο Τεχνολογίας είναι ότι υπάρχει από τους ανθρώπους η διάθεση να βοηθούν, δηλαδή να μπορούν να εξαγοράσουν μία χάρη από το Θεό, και θα σας εξηγήσω αργότερα τι σημαίνει αυτό. Ας πούμε οι άνθρωποι που είναι στην Τεχνολογία πολύ εύκολα συνεισφέρουν σε βουδιστικούς ναούς και σε παρόμοια πράγματα, πιστεύοντας ότι με αυτόν τον τρόπο παίρνουν κάποια credits, παίρνουν κάποιους βαθμούς θα λέγαμε, τους οποίους ο Θεός θα τους αποδώση στην άλλη ζωή ή όταν θα έχουν μετεμψύχωση. Δίνουν λοιπόν πολλά λεφτά σε τέμπλες κλπ. Φυσικά όχι σε δική μας εκκλησία. Θα σας εξηγήσω μετά και το γιατί. [...]

Α.Κ.: Υπάρχουν κοινά στοιχεία της παραδόσεώς τους και της Ορθοδοξίας;

π. ΙΩΝΑΣ: Αυτό είναι μια πολύ μεγάλη ερώτηση. Για μένα αυτό πιστεύω ότι είναι έργο της ζωής μου, όση μου δώσει ο Θεός. Βεβαίως και υπάρχουν και μάλιστα ειδικά για τους Κινέζους η Ορθοδοξία είναι η πιο κοντινή θρησκεία σε αυτούς. Θα’ πρεπε να γραφτούν βιβλία για να σας απαντήσω σ’ αυτό. Θα σας απαντήσω σε μερικά πράγματα. Γενικά οι άνθρωποι που είναι εδώ έχουν την αυτόχθονη κινεζική θρησκεία. Υπάρχει βέβαια και ο Βουδισμός, αλλά δεν είναι ακριβώς Βουδιστές και ο Ταοϊσμός που είναι ένα είδος γηγενούς θρησκείας. Δεν είναι ακριβώς γνήσιοι Βουδιστές π.χ. τρώνε κρέας. Πας ας πούμε στα λεγόμενα τεμπλς, στους ναούς τους και δε βλέπεις αγάλματα μόνο του Βούδα, αλλά βλέπεις διαφόρων τοπικών θεοτήτων, πολύ άσχημα βέβαια.
Τα βασικά χαρακτηριστικά της κινεζικής θρησκείας είναι ότι πρώτα πρώτα λατρεύουν ό,τι έχει δύναμη, γι’ αυτό έχουν φιλοτεχνήσει ακόμα και τον Τσάκαϊν Τσεκ σε κάποιο τέμπλο, του έχουν αφιερώσει κάποιο τέμπλο. Ακόμα και τον Μάο Τσε Τουγκ θεοποιήσανε στην Κίνα, παρόλο που το Κομμουνιστικό Κόμμα διαμαρτύρεται γιατί τον έκαναν θεό, όμως το έκαναν επειδή είχε δύναμη, ας πούμε. Το βασικό χαρακτηριστικό της κινεζικής θρησκείας είναι η λατρεία των προγόνων. Ο άνθρωπος θεωρείται ότι έχει τρεις ψυχές• η μία ψυχή μένει στον τάφο, η δεύτερη ψυχή πηγαίνει στον ουρανό, αλλά μετά μετεμψυχώνεται, όταν θα έρθη η σειρά του, η τρίτη ψυχή μένει στο τραπέζι που έχουνε σπίτι. Σε κάθε σπίτι λοιπόν υπάρχει ένα τραπέζι πολύ μεγάλο και ωραίο κλπ. που έχει από πάνω τους θεούς. Εκεί βάζεις τη φωτογραφία του πατέρα, της μάνας, όλων των πεθαμένων προγόνων. Και κάθε 15 μέρες – πάει με το φεγγάρι αυτό – πρέπει να κάνης εκεί το λεγόμενο μπάϊ-μπάϊ, δηλαδή να κάνης τη θυσία. Παίρνει ας πούμε αυτά τα κεράκια που έχουν μυρωδικά και προσφέρεις διάφορα φαγητά, φρούτα κλπ. Επίσης έξω από το σπίτι, για να μην πάρης φωτιά έχει ένα πραγματάκι που είναι όχι σαν μαγκάλι που είχαμε παλιά, αλλά σαν κατσαρόλα με τρύπες, που καις εκεί το paper money. Το paper money είναι φωτοτυπίες χρημάτων, διότι η ψυχή χρειάζεται χρήματα. Όπως δηλαδή εδώ πέρα δε γίνεται να μην έχης λεφτά, γιατί πως θα ζήσης, έτσι και η ψυχή χρειάζεται χρήματα και γι’ αυτό καις τα χρήματα. Αγοράζεις διάφορα μάτσα από τα seven eleven , τα well come είτε από τα τεμπλς και έξω από το σπίτι σου κάθε 15 μέρες βγάζεις ένα μικρό τραπεζάκι, βάζεις εκεί τα τρόφιμα τα οποία μπορεί να είναι και καφές ακόμα ή ο,τιδήποτε και καις paper money για την ψυχή των πεθαμένων σου. Εν συνεχεία τα τρόφιμα αυτά τα τρως. Δεν τα τρώνε βέβαια οι πεθαμένοι, δε μπορούν να τα φάμε. Εάν δεν το κάνης ή εάν δεν το κάνης σωστά, ή αν δεν κάνης σωστή κηδεία, η ψυχή του πεθαμένου, πατέρα, μάνας κλπ., θα γίνη χάγκρυ γκοστ (hungry ghost), θα γίνη πεινασμένο φάντασμα και θα σε κυνηγάη σ’ όλη σου τη ζωή και δε θα δης άσπρη μέρα.
Έχουμε πάρα πολλά κοινά στοιχεία, κι εμείς τιμούμε τους νεκρούς, και μάλιστα εκπλήσσονται όταν τους λέω ότι τους τιμούμε περισσότερο από αυτούς. Βρήκα ένα βιβλίο εδώ πέρα που είναι διδακτορική διατριβή και έχει στοιχεία από διάφορες άλλες διδακτορικές διατριβές. Οι Κινέζοι, όταν γίνη η κηδεία, κρατούν τον πεθαμένο μπορεί και μέχρι 3 μήνες και 4 μήνες στο σπίτι, μέχρι να είναι το κατάλληλο φογκ σουέϊ, δηλαδή οι συνθήκες που θα πη ο γερομάντης, δηλ. το φεγγάρι να είναι κατάλληλο, η ημερομηνία να είναι κατάλληλη για να ταφή, γιατί αν δεν είναι κατάλληλη θα γίνη φάντασμα. Η κηδεία γίνεται μεγάλη, παίρνουν μέχρι και μοιρολογίστρα, καλούν το βουδική ιερέα ή τον ταοϊστή και κάνουνε διάφορα. Οι συγγενείς φοράνε άσπρα, τρώνε διάφορα και μετά τον πάνε στο νεκροταφείο για να τον θάψουν. Κάνουν κάποια τελετή μετά από 49 μέρες, όπως κάνουμε εμείς μετά τα 40, έχουμε σχεδόν τα ίδια. Μετά βγάζουν τα κόκκαλα και τα βάζουν σε κάποιο τεμπλ και πληρώνουν πάρα πολλά λεφτά για να κάνη κάθε τόσο προσευχή εκεί ο ιερέας τους.
Μόνο εμείς έχουμε τόσα κοινά στοιχεία με αυτούς στο θάνατο. Δηλαδή το ότι θάβουμε τους ανθρώπους στο νεκροταφείο, το ότι πηγαίνουμε, το ότι έχουμε κεριά, έχουμε λιβάνι, ότι δίνουμε κόλλυβα, που μοιάζουν σαν τις τροφές τους. Εκπλήσσονται, όταν τους λέω ότι μετά από τρία χρόνια σχεδόν κάνουμε ανακομιδή, βάζουμε τα οστά στην εκκλησία. Σε μια διδακτορική διατριβή που είδα, ακόμα και τα μανιάτικα μοιρολόγια είναι ακριβώς τα ίδια με τα μοιρολόγια που λένε οι γυναίκες. Πληρώνονται οι μοιρολογίστρες. Τα λόγια είναι ακριβώς τα ίδια. Είναι εκπληκτικό. Το σημειώνει ο συγγραφέας πως τα λόγια από τα μανιάτικα μοιρολόγια είναι τα ίδια με τα λόγια που μοιρολογάνε οι μοιρολογίστρες τους Κινέζους. Και ευτυχώς για μας, όταν ένα Κινέζος γίνεται Ορθόδοξος δεν χάνει τις παραδόσεις του. Φυσικά, του εξηγούμε, ότι εμείς δεν πιστεύουμε ότι η ψυχή θα γίνη χάγκρυ γκοστ ούτε ότι θα μετεμψυχωθή ούτε ότι χρειάζεται χρήματα. Όμως το να αποδώσης τιμή είναι πολύ σημαντικό. Το λέω αυτό γιατί; Γιατί οι Προτεστάντες, ας πούμε, μη έχοντας καμία Θεολογία για το θάνατο, δεν ξέρουν τίποτα γι’ αυτόν και γι’ αυτό όλοι οι Προτεστάντες γενικά δεν κάνουν ούτε μνημόσυνα, ούτε τέτοια πράγματα. Όταν γίνη ένας Κινέζος Προτεστάντης, χάνει όλες τις παραδόσεις του και όλη η άλλη οικογένεια του τον μισεί.
Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία εδώ, η οποία έχει μεγάλη παράδοση, έχει κάνει πελώριο έργο. Επιτρέπει – και εγώ το συνιστώ – όταν ας πούμε κάποιος πεθάνη, να μπορή κανείς να πάρη το λιβάνι, να προσφέρη στον άνθρωπο λιβάνι, όπως προσφέρουμε εμείς, αλλά το δικό τους το λιβάνι, όπως και φρούτα, όπως προσφέρουν αυτοί, ξέροντας και ξεκαθαρίζοντας ότι το κάνει για να αποδώση τιμή στο νεκρό, πράγμα που κάνουμε κι εμείς άλλωστε. Φυσικά δεν μπορεί να το κάνη αυτό στους θεούς. Δηλαδή είναι άλλο το να προσφέρης στο νεκρό και είναι άλλο να προσφέρης στους θεούς. Αυτό ήταν ένα από τα μεγαλύτερα λάθη που έγιναν παλιά, όταν η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, τον 17ο αιώνα, ήταν στην Κίνα, όπου μεγάλα κομμάτια της Κίνας είχαν γίνει χριστιανικά και, επειδή δεν το έκαναν αυτό, ζημιώθηκε ο Χριστιανισμός στην Κίνα. Ένας φίλος μου Ιάπωνας, ο οποίος είναι Καθολικός, μου είπε ότι τον 17ο αιώνα, τον 16ο αιώνα μεγάλα, κομμάτια της Ιαπωνίας ήταν χριστιανικά. Καθολικά. Δυστυχώς, λόγω των Προτεσταντών που συκοφάντησαν τους Καθολικούς στον Αυτοκράτορα, ότι είναι κατάσκοποι και λόγω του ότι επίσης δεν χειρίστηκαν καλά το θέμα της προσαρμογής με τις τοπικές συνήθειες, χάθηκαν οι λαοί αυτοί.

Μιλάω με πόνο και ντροπή ως Ορθόδοξος, διότι οι Προτεστάντες εδώ και οι Καθολικοί έχουν Πανεπιστήμια, έχουν αγίους ανθρώπους, έχουν αληθινούς Ιεραποστόλους και εμείς είμαστε γνωστοί, γιατί την εποχή του Ιουστινιανού κλέψαμε το μετάξι! Στην Ελλάδα – θα ήθελα να σας πω και ντρέπομαι γι’ αυτό -, έχουμε πολλή μεγάλη υπερηφάνεια, πολύ φουσκωμένη υπερηφάνεια και νομίζουμε ότι εμείς είμαστε όλος ο κόσμος. Θα έπρεπε να έχουμε ντροπή γιατί δεν έχουμε Ιεραποστολή. Και να διδασκόμαστε από τους άλλους και να τους κοιτάμε με πολύ σεβασμό για το έργο που κάνουν. Διότι θυσιάζουν τη ζωή τους, είναι καλύτεροι άνθρωποι και έχουν κάνει πάρα πάρα πολλά. Εμείς μείναμε κλεισμένοι μέσα στους καθρέπτες όπου κοιτάμε τα μεγαλεία μας και τα ωραία μας ράσα. [...]

Α.Κ.: Ποια η σχέση Ορθοδόξων Ιεραποστόλων και άλλων Ομολογιών;

π. ΙΩΝΑΣ: Θα εννοήτε προφανώς Ορθοδόξων Ιεραποστόλων και μη Ορθοδόξων Ιεραποστόλων. Να με συγχωρήτε πολύ. Θα σας απαντήσω κάτι. Οι Ορθόδοξοι Ιεραπόστολοι είναι πολύ περήφανοι. Δεν έχουν καν συνειδητοποιήσει ότι οι άλλοι είναι ήρωες. Ότι οι άλλοι έδωσαν την ζωή τους, αιώνες, και ότι εμείς κοιμόμαστε καλά! Για μένα αυτή είναι η σχέση. Θεολογικά βέβαια. Επίσης λέτε Ορθοδόξων Ιεραποστόλων. Που είναι; Εάν δήτε στον κόσμο της Ν.Α. Ασίας, της Κίνας, οι Ορθόδοξοι Ιεραπόστολοι είναι πόσοι; Μπορώ να σας πω είναι πολύ μετρημένοι. Στην Μητρόπολή μου, η οποία έχει το μισό πληθυσμό της γης, είναι ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Νικήτας, είναι ο Πρωτοσύγκελλος της Μητροπόλεως επίσης στο Χογκ Κογκ, είναι επίσης ο π. Φώτιος, ο π. Ιγνάτιος στις Ινδίες, από Έλληνες δηλαδή Ιεραποστόλους, και η αναξιότης μου εγώ, στην Ταϊβάν. Που είναι οι Ορθόδοξοι Ιεραπόστολοι; Αυτή είναι λοιπόν η σχέση. Διότι εμείς κοιμόμαστε και οι άλλοι είναι ήρωες. Και παίζουν με τη ζωή τους κι έχουν παίξει πολλά χρόνια. Εμείς καθόμαστε στους καθρέφτες μας.
Εγώ τουλάχιστον λέω στους ανθρώπους ότι δεν ήρθα εδώ, για να μεταπείσω κανέναν. Ο σκοπός μου δεν είναι να προσηλυτίσω. Σέβομαι τις πεποιθήσεις των άλλων και γι’ αυτό το λόγο εκπλήττονται, όταν τους λέω ότι δε θέλω ν’ αλλάξω κανέναν, απλώς να πω, πρώτον να κάνω την Θεία Λειτουργία, που αυτό για μένα είναι το παν. Να έρθη ο Θεός στη γη, σ’ αυτόν τον τόπο. Δεν υπάρχει τίποτα άλλο από τη Θεία Λειτουργία σ’ αυτή και στην άλλη ζωή. Και το δεύτερο είναι να δείξω την Ορθόδοξη Θεολογία και να πω: «Κοιτάξτε έχουμε αυτό, αν θέλετε μπορείτε να πάρετε κάτι, αν θέλετε μπορείτε να το πάρετε και όλο». Και να δω επίσης με πολύ σεβασμό τη δική τους παράδοση και να δω τι κάνουν.
Υπάρχουν κι άλλοι, οι οποίοι γυρίζουν με μια Βίβλο (αυτό το κάνουν πολλοί Προτεστάντες). Χτυπάνε την πόρτα σου λένε Καλημέρα – Καλημέρα. – Έχω να σας πω κάτι. – Λέει, τι θέλετε. – Ξέρετε θα πάτε στην Κόλαση. Λέει ο άλλος – Μα γιατί; Πρώτη φορά ακούω τέτοιο πράγμα! – Το λέει αυτό εδώ στο βιβλίο. – Ποιο βιβλίο; - Η Βίβλος. – Και τι μ’ ενδιαφέρει εμένα η Βίβλος, εγώ έχω τη δική μου Βίβλο, τον Κομφούκιο!... Έτσι. Υπάρχουν και τέτοια πράγματα. Οι Καθολικοί δεν είναι βέβαια έτσι. Είναι πολύ καλύτεροι, σαφώς πολύ καλύτεροι από τους Προτεστάντες. Δεν υπάρχει σύγκριση.
Υπάρχουν και οι Μορμόνοι, οι οποίοι πάντοτε γυρίζουν δύο-δύο με ποδήλατα, ντυμένοι άψογα, γράφοντας και την ετικέτα τους ο καθένας. Ξέρουν άψογα κινεζικά, τους έχουν μάθει. Έχουν μάθει απ’ έξω ένα βιβλίο και προσπαθούν να πιάσουν τους Κινέζους. Και τους πιάνουν βέβαια.
Επίσης είναι χαρακτηριστικό το ότι, ειδικά για τους Προτεστάντες, σύμφωνα με την εντολή του Θεού – έχουν αποδώσει πολύ μεγάλη σημασία στην εντολή του Θεού της Παλαιάς Διαθήκης – πρέπει να αποδώσης το 10% των χρημάτων σου στην Εκκλησία. Αν δεν το δίνης, δεν ανήκεις πια στην Εκκλησία. Είναι η φορολογία που πρέπει να δώσης στον Θεό. Δεν ξέρω αν θεωρούν και απόδειξη για το 10%, αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό αυτό. Και εγώ γελάω. Για μας τους Έλληνες είναι πρωτοφανές. Ποιος το είπε αυτό το πράγμα. Κι όταν κάποιος, ας πούμε, Ορθόδοξος μεν, που ήταν κάποτε Προτεστάντης θέλησε να μου δώση χρήματα, το 10%. Του λέω: - Γιατί 10%; Ο Χριστός δε θέλει 10%! Γιατί δε μου δίνεις 20, γιατί δε μου δίνεις 5%; - Μα το λέει η Βίβλος. – Του είπα να πάρης και δεύτερη γυναίκα, γιατί η Βίβλος λέει μπορείς να έχης και δύο και τρεις γυναίκες. Και ένας από τους λόγους που στο μέλλον μπορώ να κινδυνεύσω εδώ είναι και το εξής: Εάν ένας Προτεστάντης γίνη Ορθόδοξος, η εκκλησία του θα χάση τα λεφτά. Και φυσικά θα βρω τον μπελά μου εγώ, όπως θα δήτε παρακάτω.
Σας εξηγώ λοιπόν μερικά τέτοια πράγματα. Ο Ορθόδοξος Ιεραπόστολος θα έπρεπε να απελευθερώνη τους ανθρώπους απ’ τον φόβο, απ’ τον κίνδυνο, απ’ την έννοια της ενοχής και να τους δείχνη τη χαρά του Παραδείσου, την Παρουσία του Θεού και τη χαρά της Θείας Λειτουργίας. Και να δίνη ένα νόημα στη ζωή τους. Και όχι να τους γεμίζη με άγχη και να τους φοβερίζη με Κολάσεις και με τέτοια πράγματα.

Α.Κ.: Έχουμε ακούσει πως οι ανατολικές θρησκείες είναι μυστικιστικές. Πως αντιμετωπίζουν τον ορθόδοξο ησυχασμό και πως αντιμετωπίζετε εσείς τυχόν συγχύσεις;

π. ΙΩΝΑΣ: Γελάω λιγάκι, συγγνώμη, με αυτά που μου λέτε, γιατί απ’ αυτό θα νομίζετε ότι εδώ είμαι κάποιος εγώ – και δεν εννοώ το πρόσωπό μου αλλά την Ορθόδοξη Εκκλησία. Δεν έχετε συνειδητοποιήσει, στην Ελλάδα η Ορθόδοξη Εκκλησία, επειδή δεν έχει ας πούμε αντίπαλο, νομίζει κανείς ότι είναι τα πάντα, αλλά εδώ δεν είναι έτσι τα πράγματα. Δεν υπάρχουμε. Η Εκκλησία εδώ δεν είναι ρέτζιστερ, δεν είναι νόμιμη*, και εγώ δεν αντιμετωπίζω συγχύσεις, γιατί που να τις καταλάβω και που να τι βρω. Οι ανατολικές θρησκείες σαφώς είναι μυστικιστικές, προ Χριστού μάλιστα. Έχουν μια βαθύτατη φιλοσοφία, μια βαθύτατη Θεολογία, δεν έχουν καμία σχέση βέβαια με την Αφρική, έχουν πολύ βαθύτερη φιλοσοφία, όχι με την έννοια της φιλοσοφίας της κριτικής σκέψεως, γιατί οι Κινέζοι δεν έχουν την κριτική σκέψη με την φιλοσοφική έννοια που λέμε εμείς, αλλά έχουν πάρα πολύ την αρμονία με τη φύση, τη μυστικιστική προσευχή, όλα, ο τελευταίος υπάλληλος και αυτά, είναι γεμάτοι από αυτή την έννοια που λέμε μυστικισμός.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει, όχι φυσικά μυστικισμό, ξέρω ο Σεβασμιώτατος Ναυπάκτου μου έστειλε ένα γράμμα, φυσικά έχει απόλυτο δίκαιο. Εμείς θα λέγαμε η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει την αληθινή αίσθηση. Δε μιλάει για το Θεό, αλλά έχει το Θεό. Έχει την αληθινή αίσθηση του Θεού. Δεν είναι ο μυστικός δηλαδή που κλείνει τα μάτια και βγαίνει εκτός του εαυτού του, αλλά βλέπει το Θεό μέσα του και ενώνεται με το Θεό μέσα του. Αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα πράγματα που έχουμε να δώσουμε.
Για συγχύσεις δεν το θεωρώ, γιατί οι άνθρωποι δεν ξέρουν την Ορθόδοξη Θεολογία, για ποιες συγχύσεις μου μιλάτε. Δεν τίθενται τέτοια θέματα εδώ πέρα και αυτά είναι πολυτέλειες. Αυτά θα ήταν πολύ ωραία, αν ήξεραν οι άνθρωποι, και μακάρι να έκαναν συγχύσεις, μόνον ας ήξεραν! Δεν υπάρχει, γι’ αυτό και έδωσα να μεταφραστή, δυστυχώς η μετάφραση δεν ήταν καλή και τώρα ξαναγίνεται από το Πανεπιστήμιο Φουρέν, το Καθολικό Πανεπιστήμιο φυσικά, γιατί θαύμασαν οι άνθρωπου το πολύ ωραίο βιβλίο του Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου «Μια βραδιά στην έρημο του Αγίου Όρους», το οποίο θα κυκλοφορήση τελικά, φυσικά τυπωμένο από τον Σεβασμιώτατο, από το Μοναστήρι, και γι’ αυτό σας λέω και πάλι ότι μπορεί ο Σεβασμιώτατος να μην είναι εδώ με το σώμα του, αλλά είναι εδώ με τη Θεολογία του, η οποία τελικά κατά τη γνώμη μου, όπως και η Θεολογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Περγάμου του κ. Ιωάννου Ζηζιούλα, φυσικά και η Θεολογία του αειμνήστου και αγίου, όχι επισήμως αγίου βέβαια ακόμα, αλλά θα γίνη, του πατρός Σωφρονίου από το Έσσεξ, θα είναι ό,τι καλύτερο θα έχη παρουσιάση η Εκκλησία μας και ό,τι πιο αρμόδιο και ό,τι πιο ωραίο για τον Κινεζικό κόσμο. Για να γίνη αυτό, επαναλαμβάνω, θα πρέπη να μεταφραστή. Και ας γίνουν οι συγχύσεις μετά.
Εγώ λοιπόν πως το αντιμετωπίζω; Πως ν’ αντιμετωπίσω, αφού δεν ξέρουν οι άνθρωποι. Με κάλεσαν στο Πανεπιστήμιο Φουρέν πολλές φορές γι’ αυτό. Το Πανεπιστήμιο Φουρέν είναι από τα καλύτερα Πανεπιστήμια της Ταϊβάν, έχει ιδρυθή από Καθολικούς, έχει όλες τις Σχολές, έχει και Θεολογικά Σχολή, και επειδή είναι ανεξάρτητο μαθαίνεις όλες τις θρησκείες, δεν είναι όπως στην Ελλάδα η Θεολογική Σχολή που μαθαίνεις μόνο την Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά έχει και το Theologate μετά παράλληλα όπου γίνεσαι Καθολικός ιερέας ή μαθαίνεις Καθολική Θεολογία κλπ. Με κάλεσαν επανειλημμένως και θα με καλέσουν ξανά, για να τους μιλήσω για τη Θεία Λειτουργία, να τους δείξω, να τους πω για τον Ησυχασμό κλπ. Με καλέσαν επίσης από ένα Πανεπιστήμιο Βουδιστών σε μια άλλη πόλη, όπου κι εκεί είναι Πανεπιστήμιο, αλλά έχουν Βουδιστικές σπουδές. Και στο μέλλον θα γινόμαστε πολύ πιο γνωστοί και θα με καλέσουν και σε άλλα Πανεπιστήμια, όπως μου είπαν. Λοιπόν, και εκπλήσσονται οι άνθρωποι, όταν τους λέω γι’ αυτό το πράγμα. Δέχονται με πολλή ευχαρίστηση αυτό που είναι νοερά Προσευχή, το καταλαβαίνουν, φυσικά δεν καταλαβαίνουνε τελείως, γιατί έχουν κι αυτοί τα δικά τους. Οι Βουδιστές έχουν τα δικά τους κομποσχοίνια, επαναλαμβάνουν τη λέξη άμι τόφου – άμι τόφου, δηλαδή Βούδα του ελέους, Βούδα ελέησέ με κλπ. Έχουμε πάρα πολλά κοινά, εξωτερικά, στοιχεία. Και γι’ αυτό θα έπρεπε όλα αυτά να τα εκμεταλλευτούμε. [...]

Α.Κ.: Π. Ιωνά, μεταγλωττίζονται οι όροι της πίστεώς μας; Υπάρχουν δηλαδή κατάλληλοι όροι στην κινεζική γλώσσα;

π. ΙΩΝΑΣ: Θα μου επιτρέψετε σ’ αυτό με χαμόγελο να σας απαντήσω. Φυσικά εγώ δε μπορώ να σας απαντήσω, όπως καταλαβαίνετε, γιατί η γλώσσα μου, οι γνώσεις μου στην κινεζική είναι σχεδόν μηδενική. Θα σας απαντήσω όμως με το πελώριο έργο που έχουν κάνει οι Καθολικοί και οι Προτεστάντες. Είναι πάρα πολύ δύσκολο, σας πληροφορώ, να γίνη μια τέτοια μεταγλώττιση. Εντούτοις όμως, φυσικά, δεν είναι και αδύνατον, διότι όπως ξέρετε η γλώσσα κάθε λαού κουβαλάει και το πολιτιστικό περιεχόμενο, τον πολιτισμό του και τον τρόπο σκέψεώς του. Ο τρόπος σκέψης των Κινέζων είναι τελείως διαφορετικός από τον τρόπο σκέψεως των Δυτικών. Θα σας πω ένα παράδειγμα για να καταλάβετε όχι τους όρους της πίστεως, αλλά πολύ πιο απλά πράγματα. Εμείς, όταν λέμε Χριστιανοί, εννοούμε Ορθόδοξοι, Καθολικοί, Προτεστάντες. Και όταν λέμε Θεός έχουμε αυτή την έννοια Θεός. Για τους Κινέζους όμως, επειδή η κινεζική γλώσσα δεν έχει γενικές έννοιες, αλλά έχει ειδικές έννοιες, πολύ ειδικές έννοιες, αλλά όχι γενικές, ο Θεός, οι μεν Προτεστάντες τον λένε «σαν τι», δηλαδή θα λέγαμε ο Βασιλιάς του Ουρανού, «σαν» είναι επάνω, ο επάνω βασιλιάς οι δε Καθολικοί τον λένε «τίεν τσου». «Τίεν» είναι ο ουρανός «τσου» είναι αυτός που κατοικεί στον ουρανό, αυτός που έχει το σπίτι του στον ουρανό. Και είναι δύο διαφορετικοί όροι, δεν τους συγχέουν.
Επίσης οι Καθολικοί λέγονται «τίεν τσου τσιάο», δηλαδή «τσιάο» είναι η θρησκεία, η διδασκαλία κλπ. Οι δε Προτεστάντες λέγονται «τσι του τσιάο», δηλαδή Χριστιανοί. Συνεπώς, όταν λες εδώ Χριστιανός λένε είσαι Προτεστάντης.
Τώρα εμείς λεγόμαστε «τζεν τσιάο», υποτίθεται Ορθόδοξοι, «τζεν» είναι αληθινοί. Ορθόδοξος Εκκλησία, αλλά όταν είπα έτσι δεν μας ξέρανε. Θα νομίσουν ότι εισάγεις νέα θρησκεία στην Ταϊβάν, γιατί είναι πολύ εύκολο να έχης δική σου θρησκεία εδώ πέρα. Όποιος θέλει μπορεί να αρχίση τη δική του. Και συνεπώς «ντον τσεν τσιάο», Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία. Έτσι καταλαβαίνουν τι γίνεται περίπου. Φυσικά δεν ξέρουν την Ελλάδα, ξέρουν την Ρωσία. Είναι πάρα πολύ δύσκολο. Και στο Πανεπιστήμιο Φουρέν ακόμα, μετά από πολλά χρόνια, αλλάζουν και τους όρους, τους δογματικούς όρους, γιατί βρίσκουν καλύτερους. Γιατί πρέπει να διαλέξης πολλά. Να σας πω μόνο το εξής. Επειδή η κινεζική γλώσσα αποτελείται από μονοσύλλαβες λέξεις μία λέξη όμως έχει έναν ήχο, αν δης ένα λεξικό, ας πούμε θα βρης τη λέξη «σι», μπορεί να έχη 50 διαφορετικές λέξεις που γράφονται διαφορετικά, αλλά προφέρονται με τον ίδιο τρόπο. Συνεπώς πρέπει να συνδυάσης αυτή τη λέξη με κάποια άλλη που να είναι συνώνυμη είτε αντίθετη, για να δείξης μια έννοια, αλλιώς δεν έχει νόημα, αφού δεν ξέρει τι από όλα είναι. Γι’ αυτό καταλαβαίνετε λοιπόν συνδυάζοντας λέξεις πρέπει να βρης τους κατάλληλους όρους. Είναι πάρα πολύ δύσκολο να γίνη αυτό το πράγμα. Εγώ διαλέγω τους καθολικούς όρους και όχι τους προτεστάντικους.
Θα ήταν πολύ κωμικοτραγικό να μιλάμε για Ορθόδοξη Θεολογία. Ποιος να την κάνη στην Κίνα; Όπως σας εξήγησα, εμείς γυρίζουμε το άλλο μας πλευρό στην Ελλάδα και συνεχίζουμε τον ωραίο μας ύπνο! Εγώ διαλέγω τους καθολικούς όρους, γιατί είναι κοντύτερα σε μας. Αυτά και να με συγχωρείτε για την πικρία. Μακάρι όμως να την έχετε κι εσείς και να καταλάβετε τι σας λέω. [...]

*Το καλοκαίρι του 2004 μετά από εργώδεις προσπάθειες η Ορθόδοξη Εκκλησία αναγνωρίστηκε επισήμως ως θρησκεία στην Ταϊβάν.

Αναδημοσίευση από: ΟΟΔΕ